Nieuw onderzoek zet stamboom T. rex op zijn kop (2024)

In de jaren veertig van de vorige eeuw deden paleontologen in het huidige Mongolië een bijzondere ontdekking. Midden in de Gobiwoestijn vonden ze de fossiele schedel van een nieuwe dinosaurussoort. Tarbosaurus bataar leefde zo’n zeventig miljoen jaar geleden in het Laat-Krijt en bleek zeer nauw verwant aan de alom bekende Tyrannosaurus rex. Wat de vondst zo opzienbarend maakte? T. rex leefde in wat nu het westen van Noord-Amerika is, terwijl Tarbosaurus in Azië werd gevonden.

Twee familieleden op twee totaal verschillende continenten dus. Hoe kan dat? ‘Door de vondst van Tarbosaurus hebben we lange tijd gedacht dat het verhaal van Tyrannosaurus in Azië begon,’ zegt paleontoloog Anne Schulp van natuurhistorisch museum Naturalis. ‘De Tyrannosaurus rex die we allemaal zo goed kennen zou dan dus een Aziatische dino zijn geweest, die via de Beringstraat naar het westen van Noord-Amerika is afgezakt.’

De stamboom van T. rex op zijn kop

Het is de hypothese waar de paleontologen van nu mee zijn opgegroeid: Tyrannosaurus vindt zijn oorsprong in Azië. Maar afgelopen week maakte het herkomstverhaal van T. rex een ommezwaai. Op 11 januari publiceerde een groep Amerikaanse onderzoekers in het gerenommeerde vakblad Nature over de ontdekking van een nieuwe Tyrannosaurus-soort: Tyrannosaurus mcraeensis.

‘Het is een Tyrannosaurus die vijf tot zeven miljoen jaar eerder leefde dan T. rex en werd gevonden in het huidige New Mexico,’ zegt Schulp, die niet betrokken was bij het onderzoek. ‘Dat vertelt ons dus dat het genus Tyrannosaurus al een paar miljoen jaar langer in Noord-Amerika was dan we tot nu toe dachten.’

En daarmee staat de veronderstelde stamboom van T. rex op zijn kop. Nu de nauwst bekende verwant van T. rex plots niet meer uit Azië, maar uit Noord-Amerika afkomstig blijkt, lijkt het erop dat grote Tyrannosaurinae als T. rex in dat laatste continent hun oorsprong vinden.

De verschillen tussen T. rex en T. mcraeensis

Toen de medewerkers van het New Mexico Museum of Natural History and Science de stukken schedel in de jaren tachtig opgroeven, dachten ze in de eerste plaats een ‘gewone’ T. rex te hebben gevonden. Maar door de schedelelementen nauwkeurig met die van bekende T. rex fossielen te vergelijken, stuitte paleontoloog en hoofdonderzoeker Sebastian Dalman toch op enkele belangrijke verschillen.

‘Mcraeensis heeft een iets krommere onderkaak en mist wat knobbels aan de bovenkant van zijn schedel die T. rex wel had,’ zegt Schulp. ‘Verder zijn er vooral veel overeenkomsten, waaronder ook in formaat. Het is interessant om te weten dat er dus al eerder dan we dachten heel grote Tyrannosaurussen in Amerika rondscharrelden.’

Geen grotere dinosaurussoort

Wetenschappers schatten dat T. mcraeensis zo’n elf meter lang moet zijn geweest, ongeveer even groot als de gemiddelde T. rex. ‘De schedelelementen van mcraeensis zijn fors, dus je zou kunnen stellen dat we met een forse Tyrannosaurus te maken hebben,’ zegt de paleontoloog. ‘Maar dat betekent niet dat T. mcraeensis een grotere dinosaurussoort was dan T. rex. Dat is een beetje alsof je een fossiel voetbot in maat 45 vindt en dan pretendeert een grote mensensoort te hebben ontdekt.’

‘Bovendien, of dat beest nou tien of elf meter lang was, dat is hier helemaal niet interessant. Als paleontoloog wil je de evolutie van het leven in ruimte en tijd kunnen plaatsen. Je wilt dat landschap bij elkaar puzzelen. Dit onderzoek voegt een mooi puzzelstukje toe.’